Language in Communication series

In today's Europe, united though shaken by conflicts, communication across political, cultural, geographical and linguistic divides becomes perhaps the most important need. The Tertium Publishing House has been addressing this challenge since its establishing. Our publishing series "Language and communication" (appearing since the year 2000) initiated a discussion forum on linguistic communication beyond the divisions into philologies, in a wide environment, initially nationwide, but now also internationally. We publish thought-provoking articles and interesting research on language and linguistic communication with a solid scientific background, but also in an accessible form, so that any intelligent reader could follow them easily and not without pleasure. The series includes books by individual authors as well as monographic collections of articles.

Soft cover

Publisher: Tertium

Place and year of publication: Kraków 2007

ISBN:83-922234-6-2

List of contents

Słowo wstępne ………………………………………………………………….15
Wstęp ………………………………………………………………………………. 19

CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Rozdział I. Komponent kulturowy w edukacji językowej ……..25

1. Definiowanie pojęcia kultura …………………………………………. 25
1.1. Ewolucja pojęcia kultura w naukach humanistycznych
i społecznych ………………………………………………………. ……………..25
1.2. Pojęcie kultury w dydaktyce języków obcych …………………30
2. Kultura a komunikacja międzyludzka …………………………….. 32
3. Kulturoznawstwo w edukacji językowej ……………………………35

Rozdział II. Nauczanie kultury w dydaktyce języków obcych lat
dziewięćdziesiątych XX wieku …………………………………………………………… 39

1. Kompetencja kulturowa w podjęciu komunikacyjnym …………………….39
2. Proces akulturacji a nauczanie kultury w dydaktyce języka drugiego 40
3. Modyfikacja schematów poznawczych w modelu zintegrowanego
nauczania języka obcego i kultury według Brama ……………………………… 42
4. Metody badawcze Cultural Studies a nauczanie kultury obcej …………45
5. Techniki służące do nauczania kultury obcej ………………………… ……….47
6. Początki podejścia interkulturowego w dydaktyce języków obcych … 50

Rozdział III. Nowe tendencje w nauczaniu kultury – edukacja
interkulturowa w procesie kształcenia językowego ……………………………. 57

1. Kompetencja interkulturowa …………………………………………………………… 57
2. Mediator interkulturowy …………………………………………………………………… 63
3. Nauczanie interkulturowe ……………………………………………………………….. 66
3.1. Wiedza encyklopedyczna a kształcenie umiejętności …………………. 68
3.2. Podejście etnograficzne ………………………………………………………………. 70
3.3. Uczenie się poprzez działanie ……………………………………………………… 74
3.4. Podejście porównawcze ……………………………………………………………… 76
3.5. Interpretacja wytworów kultury ………………………………………………………78
3.6. Kwestie etyczno-światopoglądowe …………………………………………….. 79
4.$ Rola podręcznika do nauki języka obcego w kształceniu kulturowym 81
4.1. Podręcznik jako źródło wiedzy o kulturze …………………………………….. 82
4.2. Podręcznik aktywizujący ucznia …………………………………………………… 83
4.3. Podręcznik aktywizujący nauczyciela …………………………………………… 85
4.4. Podręcznik jako źródło wiedzy o aktualnych tendencjach
edukacyjnych ……………………………………………………………………………………… 88
5. Ocenianie kompetencji interkulturowej …………………………………………. 89
5.1. Formy oceniania kompetencji interkulturowej ……………………………. 91
5.2. Trudności w ocenie kompetencji interkulturowej ……………………….. 95
5.2.1. Autentyczność sytuacji komunikacyjnej ……………………………………. 95
5.2.2. Poziomy zaawansowania i kryteria oceny ………………………………… 96
5.2.3. Obiektywność oceny i wkład pracy ucznia ………………………………… 97
5.3. Oddziaływanie zwrotne procesu oceniania (backwash effect) ……..98
6. Edukacja interkulturowa a podejęcie interkulturowe ……………………… 99

Rozdział IV. Edukacja interkulturowa w międzynarodowej
polityce edukacyjnej ………………………………………………………………………….. 105

1. Edukacja interkulturowa a prawa człowieka …………………………………. 105
2. Inicjatywy Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji ………………………… 107
3. Polityka językowa Rady Europy ……………………………………………………… 111
3.1. Europejski system opisu kształcenia językowego …………………….. 112
3.2. Europejskie Portfolio Językowe …………………………………………………. 121
3.3. Nauka języków obcych a edukacja obywatelska ……………………….. 124
3.4. Kierunki zmian w edukacji językowej …………………………………………. 125
4. Europejskie koncepcje dotyczące kwalifikacji i kompetencji
nauczycieli języków obcych ……………………………………………………………….. 127
4.1. Edukacja interkulturowa w kształceniu przyszłych nauczycieli
-wybrane przykłady z krajów europejskich ………………………………………… 134
4.2. Edukacja interkulturowa w doskonaleniu zawodowym
nauczycieli – z doświadczeń krajów europejskich …………………………….. 138

Rozdział V. Edukacja interkulturowa w polskiej reformie systemu
Oświaty ………………………………………………………………………………………………. 141

1. Główne dokumenty reformy programowej w liceum
ogólnokształcącym …………………………………………………………………………….. 141
1.1. Preambuła do Podstaw programowych ……………………………………… 142
1.2. Podstawa programowa dla języka obcego nowożytnego …………….144
1.3. Podstawy programowe dla innych przedmiotów i ścieżek
międzyprzedmiotowych ………………………………………………………………………. 147
1.4. Standardy wymagań egzaminacyjnych – Nowa Matura …………………151
2. Programy nauczania w reformowanym liceum ogólnokształcącym ..154
2.1. Autonomia nauczyciela a wybór programu nauczania …………………. 155
2.2. Edukacja interkulturowa w programach nauczania języków
obcych nowożytnych ……………………………………………………………………………. 157
3. Edukacja interkulturowa w kształceniu i doskonaleniu zawodowym
nauczycieli języków obcych w Polsce ………………………………………………….. 170
3.1. Edukacja interkulturowa w kształceniu przyszłych nauczycieli ……… 170
3.2. Edukacja interkulturowa w doskonaleniu zawodowym
nauczycieli ……………………………………………………………………………………………. 173

Rozdział VI. Przegląd stanu badań – rola nauczyciela
i podręcznika w nauczaniu kultury i języka obcego ………………………………. 177

1. Wpływ metod nauczania na wiedzę i świadomość kulturową uczniów 177
2. Wpływ integracji europejskiej na nauczanie języków obcych ……………. 181
3. Poglądy nauczycieli dotyczące podejścia interkulturowego ………………. 183
4. Nauczyciele polscy wobec kwestii dotyczących edukacji
interkulturowej ……………………………………………………………………………………….. 193
5. Komponent interkulturowy w materiałach dydaktycznych ………………….. 195

CZĘŚĆ EMPIRYCZNA

Rozdział VII. Edukacja interkulturowa w wybranych
podręcznikach do nauki języka angielskiego – analiza porównawcza……. 205

1. Cel badania i pytania badawcze ………………………………………………………… 205
2. Dobór i charakterystyka próby ……………………………………………………………. 207
3. Narzędzie badawcze ………………………………………………………………………….. 209
4. Wyniki analizy porównawczej podręczników ……………………………………… 214
4.1. Podręczniki kursowe ………………………………………………………………………. 214
4.2. Podręczniki uzupełniające ………………………………………………………………. 220
5. Podsumowanie wyników badań ………………………………………………………… 235

Rozdział VIII. Poglądy i postawy polskich nauczycieli języków
obcych wobec edukacji interkulturowej w dydaktyce języka obcego………. 237

1. Cel i pytanie badawcze ………………………………………………………………………. 237
2. Dobór i charakterystyka próby …………………………………………………………….. 239
3. Schemat badawczy …………………………………………………………………………….. 240
4. Metoda i narzędzie badawcze …………………………………………………………….. 241
5. Organizacja i przebieg badań …………………………………………………………….. 246
6. Analiza ilościowa danych …………………………………………………………………… 248
6.1. Cele ogólnowychowawcze i przedmiotowe stawiane przez
nauczycieli języków obcych …………………………………………………………………….. 248
6.2. Cele i motywacja do nauki języka i kultury obcej wśród uczniów ……..253
6.3. Znajomość zagadnień kultury obcej wśród nauczycieli ………………….. 257
6.4. Treści kulturowe w materiałach do nauczania języków obcych . ……. 260
6.5. Komponent kulturowy w praktyce dydaktycznej nauczycieli
języka obcego ………………………………………………………………………………………… 265
6.5.1. Nauczanie kultury obcej – techniki i treści ……………………………………. 265
6.5.2. Wycieczki szkolne ………………………………………………………………………… 268
6.5.3. Międzynarodowe wymiany szkolne ……………………………………………… 271
6.5.4. Interkulturowe projekty międzyprzedmiotowe ……………………………… 272
6.6. Gotowość nauczycieli do uczestniczenia w edukacji
interkulturowej ……………………………………………………………………………………… 273
6.6.1. Stopień akceptacji nauczycieli dla określonych aspektów
edukacji interkulturowej ……………………………………………………………………….. 276
6.6.2. Wyniki korelacji między deklarowaną chęcią rozwijania
kompetencji interkulturowej a akceptacją określonych
zasad edukacji interkulturowej …………………………………………………………….. 276
7. Analiza jakościowa wyników w odniesieniu do pytań badawczych….. 280
8. Poglądy i postawy polskich nauczycieli a poglądy i postawy
nauczycieli z innych krajów – analiza porównawcza wybranych
aspektów …………………………………………………………………………………………….. 291
8.1. Miejsce komponentu kulturowego w hierarchii celów
nauczania języków obcych ………………………………………………………………….. 292
8.2. Sposoby nauczania kultury preferowane przez nauczycieli
języków obcych …………………………………………………………………………………… 295
8.3. Stosunek nauczycieli do podstawowych założeń edukacji
interkulturowej ……………………………………………………………………………………. 299
9. Podsumowanie wyników badań ……………………………………………………. 302

Rozdział IX. Wnioski końcowe …………………………………………………………… 305

1. Wnioski dotyczące edukacji interkulturowej w podręcznikach do
języków obcych ………………………………………………………………………………….. 305
2. Wnioski dotyczące przygotowania nauczycieli języków obcych do
realizowania programu edukacji interkulturowej ……………………………….307
3. Wnioski dotyczące dalszych badań na temat rozwijania kompetencji
interkulturowej w procesie kształcenia językowego ………………………… .311

Bibliografia ………………………………………………………………. ……………………….315
Załącznik: ankieta …………………………………………………………………………….. 331
Indeks rzeczowy ……………………………………………………………………………….. 349

Cookies

Użytkowanie serwisu oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookies zgodnie z polityką prywatności.

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. 

Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.