Paski informacyjne, stanowiące często swoisty rodzaj komentarza do przedstawianych wydarzeń, stały się na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat nieodłącznym elementem najpopularniejszych serwisów informacyjnych. Jak wynika z badań przeprowadzonych niedawno przez Radę Języka Polskiego, paski informacyjne serwisu „Wiadomości”, będącego sztandarowym programem Telewizji Polskiej, spełniają obecnie głównie 3 funkcje językowe ‒ perswazyjną, kreacyjną i ekspresywną, natomiast funkcja informacyjna znajduje się na dalszym planie. Niniejszy artykuł prezentuje analizę środków retorycznych i językowych używanych w celu podkreślenia różnic występujących pomiędzy zwolennikami wartości promowanych przez Telewizję Polską, a środowiskami stojącymi w opozycji do nich. Materiał badawczy stanowi wybór pasków informacyjnych wyświetlanych w ciągu ostatnich kilku miesięcy w serwisie „Wiadomości”, który został kolejno posegregowany i zanalizowany. Zbadanie korpusu pozwoliło wyróżnić najczęściej stosowane środki językowe i retoryczne spotykane w analizowanych nagłówkach, pośród których prym wiedzie pozytywne i negatywne wartościowanie. Uzyskane informacje pokazały z kolei, jak język, stanowiący dobro narodowe wszystkich Polaków, jest wykorzystywany do tworzenia i wzmacniania podziałów w społeczeństwie.
Barańczak, Stanisław (1975) „Słowo – perswazja – kultura masowa”. Twórczość, 7; 24–41.
Beck, Gloria (2007) Zakazana retoryka. Warszawa: Helion.
Chomik, Dominik, Jacek Wojsław (2018) „Pasków TVP Info życie po życiu. Internetowy dyskurs wokół współczesnych tickerów telewizyjnych”. Rocznik Bibliologiczno-Prasoznawczy, 10, (21); 73–84.
Golińska-Konecko, Magdalena (2018) „“Dobra zmiana” w mediach. Komu wyszła na dobre?”. Media ‒ Kultura ‒ Komunikacja społeczna, 14, (3); 75–83.
Jedliński, Ryszard (2000) Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Jupowicz-Ginalska, Anna (2015) „Serwisy informacyjne a autopromocja środków przekazu – na przykładzie „Faktów” TVN”. Zeszyty Prasoznawcze, 3, (223); 688–703.
Kaczmarek, Bożydar (2005) Misterne gry w komunikację. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kamińska-Szmaj, Irena (2004) „Propaganda, perswazja, manipulacja – próba porządkowania pojęć”. [W:] Piotr Krzyżanowski, Paweł Nowak (red.) Manipulacja w języku. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 13–27.
Kapela, Ewa (2015) „Językowe środki wartościowania w wywiadach z politykami”. [W:] Andrzej Chaciarek, Henryk Fontański, Jolanta Lubocha-Krulig (red.) Jednostki języka w systemie i mowie. Katowice: Wydawnictw Uniwersytetu Śląskiego; 157–167.
Karaśkiewicz, Agata, Michał Lubawy (2012) „Wpływ pasków informacyjnych na zapamiętywanie pozostałych elementów przekazu telewizyjnego”. Studia medioznawcze, 4, (51); 69–79.
Kępka, Izabela (2017) „My naród – czyli kto? Kategoria my – oni w przemówieniach Jarosława Kaczyńskiego z okazji rocznic smoleńskich”. Media, Biznes, Kultura, 1, (2); 119–129.
Kłosińska, Katarzyna (2004) „Rola procesów nominacyjnych w tworzeniu opozycji „my”/”oni” w języku polityki po 1989 roku”. [W:] Piotr Krzyżanowski, Paweł Nowak (red.) Manipulacja w języku. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 115–122.
Kłosińska, Katarzyna, Rafał Zimny, Przemysław Żukiewicz (2018) Sprawozdanie ze stanu ochrony języka polskiego za lata 2016-2017 – Język informacji politycznej [pobrane z: http://www.rjp.pan.pl. Data ostatniego dostępu: 01.09.2019].
Kołodziejczak, Małgorzata, Marta Wrześniewska-Pietrzak (2017) „Przywódca populistyczny i jego językowy obraz w aspekcie retoryki dominacji na podstawie wypowiedzi Pawła Kukiza. Perspektywa politologiczna i lingwistyczna”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 24, (44); 27–50.
Kopeć, Urszula (2012) „O wartościach takich jak „miłość”, „przyjaźń” w nowych i starych lekturach – A. Minkowski „Dolina światła” oraz I. Jurgielewiczowa „Ten obcy””. [W:] Elżbieta Mazur, Danuta Hejda (red.) Problemy integracji i zagadnienia aksjologiczne w edukacji polonistycznej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; 41–57.
Kozieł, Andrzej (2001) „Programy informacyjny w TVP w latach 1958–1989”. Studia Medioznawcze, 2, (3); 65–76.
Krzyżanowski, Paweł (2004) “Manipulacja w języku. Manipulacja w tekście”. [W:] Piotr Krzyżanowski, Paweł Nowak (red.) Manipulacja w języku. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 277–282.
Nowak, Paweł (2008) „Retoryka a propaganda polityczna”. [W:] Maria Barłowska, Agnieszka Budzyńska-Daca, Piotr Wilczek (red.) Retoryka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 207–226.
Pisarek, Walery (2002) Nowa retoryka dziennikarska. Kraków: Universitas.
Puzynina, Jadwiga (1992) Język wartości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sobczak, Barbara (2016) „News telewizyjny jako akt retoryczny”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 1, (31); 97–112.
Sobkowiak, Barbara (1999) „Public Relations jako forma komunikowania masowego”. [W:] Bogusława Dobek-Ostrowska (red.), Studia z teorii komunikowania masowego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego; 61–81.
Szymanek, Krzysztof (2005) Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tokarz, Marek (2006) Argumentacja. Perswazja. Manipulacja. Wykład z teorii komunikacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictw Psychologiczne.
Topa-Bryniarska, Dominika (2013) „Wartościujące środki semantyczno-retoryczne w kontekście komunikacji medialnej na przykładzie francuskiego edytorialu”. Tekst i dyskurs ‒ Text und diskurs, 6; 279–294.
Wojtak, Maria (2004) Gatunki prasowe. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Woszczyńska, Aleksandra (2008) „Językowe środki wywierania wpływu na opinie i kierunki myślenia odbiorcy na przykładzie pracy dziennikarzy radiowych”. Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze, 1, (2); 109–122.
Załęska, Maria (2008) „Retoryka a językoznawstwo”. [W:] Maria Barłowska, Agnieszka Budzyńska-Daca, Piotr Wilczek (red.) Retoryka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 172–191.
Zięba, Anna (2009) „Językowe środki perswazji i manipulacji w informacjach prasowych na przykładzie Targów Budownictwa BUDMA 2008”. Język, Komunikacja, Informacja, 4; 109–123.
