Tertium Linguistic Journal/ Półrocznik Językoznawczy Tertium

Vol 2, No 1 (2017)

Styl jako praktyka i forma pamięci zbiorowej

Marta Wójcicka

Abstrakt

Przedmiotem artykułu są relacje między stylem językowym a pamięcią zbiorową. Styl, ujmowany semiotycznie i antropologicznie, stanowi jedną z form pamięci zbiorowej, obok typu tekstu kultury, odmiany, a także gatunku tekstu. Z jednej strony styl jest wyrazem, świadectwem przeszłości. Ze stylu indywidualnego np. uznanych pisarzy odczytać można ich obraz rzeczywistości, w tym także przeszłości. Styl jest więc nośnikiem zarówno pamięci indywidualnej danego pisarza, jak też świadectwem przeszłości, w której żył i tworzył. Style typowe stanowią lustro odzwierciedlające właściwe dla danej epoki konwencje wyrażania. Styl przechowuje więc obraz przeszłości, indywidualnej i zbiorowej, jest środkiem dotarcia do niej oraz sposobem wyrażania przeszłości oraz mówienia o przeszłości i jej niewerbalnych nośnikach współcześnie. Styl funkcjonalny ukazano więc jako praktykę oraz formę pamięci zbiorowej: komunikatywnej lub kulturowej. Styl potoczny stanowi praktykę wcielania, podczas gdy pozostałe style funkcjonalne są praktykami zapisu. Pamięć komunikatywna przekazywana jest przez środki i wartości typowe dla stylu potocznego, pamięć kulturowa związana jest praktycznie ze wszystkimi stylami funkcjonalnymi, w zależności od treści pamięci.

 

Bibliografia

Assmann, Jan (2008) Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. (Tłum.) A. Kryczyńska-Pham, (Red.) R. Traba, Warszawa: Wyd. UW.

Bartmiński, Jerzy (1981) „Derywacja stylu”. [W:] Pojęcie derywacji w lingwistyce. (Red.) J. Bartmiński, Lublin: Wyd. UMCS, s. 31-54.

Bartmiński, Jerzy (1991) „Styl potoczny jako centrum systemu stylowego języka”. [W:] Synteza w stylistyce słowiańskiej. (Red.) S. Gajda, Opole: Wyd. WSP, s. 33-47.

Bartmiński, Jerzy (2001) „Styl potoczny”. [W:] Współczesny język polski. (Red.) J. Bartmiński, Lublin: Wyd. UMCS, s. 115-134.

Chlebda, Wojciech (2012) „Pamięć ujęzykowiona”. [W:] Tradycja dla współczesności, t. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej. (Red.) J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin: Wyd. UMCS, s. 109-119.

Connerton, Paul (2012) Jak społeczeństwa pamiętają, przekł. M. Napiórkowski, Warszawa: Wyd. UW.

Gajda, Stanisław (2013) „Teoria stylu i stylistyka”. [W:] Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej. (Red.) E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Wyd. Universitas.

Kwiatkowski, Piotr Tadeusz (2014) [hasło:] „Niepamięć”. [W:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. (Red.) M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar, s. 272-274.

Napiórkowski Marcin, 2012, „Jak społeczeństwa pamiętają Paula Connertona na tle współczesnych badań nad pamięcią zbiorową“. [W:] Paul Connertonn, Jak społeczeństwa pamiętają, przekł. Marcin Napiórkowski, Warszawa: Wyd. UW, s. 7-27.

Pakier, Magdalena, Magdalena Saryusz-Wolska (2014) [hasło:] „Media pamięci”. [W:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. (Red.) M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar, s. 213-215.

Szpociński, Andrzej (2006) „Formy przeszłości a komunikacja społeczna”. [W:] Andrzej Szpociński, Piotr Tadeusz Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar, s. 7-65.

Witosz, Bożena (2009) Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wyd. UŚ.

Wójcicka, Marta (2014) Pamięć zbiorowa a tekst ustny, Lublin: Wyd. UMCS.

Wójcicka, Marta (2015) „Parafraza tekstu folkloru w świetle teorii pamięci zbiorowej – od pamięci komunikatywnej do międzykulturowej”. [W:] Działania na tekście. Przekład – redagowanie – ilustrowanie. (Red.) S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, T. Piekot, Lublin: Wyd. UMCS, s. 183-196.

Wójcicka, Marta (2015) „Wartości a pamięć zbiorowa”. [W:] Tradycja dla współczesności, t. 8: Wartości w języku i kulturze. (Red.) J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin: Wyd. UMCS, s. 65-72.

Wójcicka, Marta (w druku), „Język pamięci zbiorowej (w kontekście kultury oralności, piśmienności i eletralności). Prolegomena”. [W:] Lingwistyka pamięci. (Red.) W. Czachur, Warszawa.

Wójcicka, Marta (w druku), „Media i nośniki pamięci zbiorowej w praktykach wcielania i zapisu”, „Forum Socjologiczne”.

Wójcicka, Marta (w druku) „Parafraza tekstu folkloru jako praktyka pamięci zbiorowej (czyli Kapturek zmodyfikowany)”. [W:] Księga jubileuszowa prof. K. Michajłowej.

Zdunkiewicz-Jedynak, Dorota (2008) Wykłady ze stylistyki, Warszawa: PWN.

Żegleń, Urszula M. (2000) Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury, Toruń: Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.