Tertium Linguistic Journal/ Półrocznik Językoznawczy Tertium

Vol 4, No 1 (2019)

Tłumacz jako drugi autor w przekładzie literatury dziecięcej. Alice’s Adventures in Wonderland w tłumaczeniu Grzegorza Wasowskiego

Jolanta Staniuk

Abstrakt

Celem artykułu jest omówienie zjawiska tłumacza jako drugiego autora w kontekście przekładu literatury dziecięcej. Wraz z nadejściem zwrotu kulturowego w badaniach nad przekładem tłumacz – do tej pory zmuszony do zachowania jak największej transparentności podczas swojej pracy – ujawnił się, a jego widoczność w tłumaczonym tekście nie jest już utożsamiana z nieudanym przekładem. Czasem tłumacz manifestuje swoją obecność w tekście w sposób skrajny, pozwalając sobie na liczne ingerencje, które prowadzą wręcz do zmiany oryginału, a jego samego umiejscawiają na pozycji drugiego autora. Literatura dziecięca wydaje się być odpowiednim gruntem dla analizy tego problemu, gdyż od jej tłumaczy, podobnie jak od jej twórców, wymaga się postawienia się na pozycji młodego czytelnika, a także dostosowania przekładu do licznych norm rządzących tą gałęzią piśmiennictwa w docelowym systemie literackim.  Tekstem należącym do literatury dziecięcej, w którym tłumacz stawia się na pozycji drugiego autora jest najnowszy polski przekład utworu Alice’s Adventures in Wonderland Lewisa Carrolla. Tłumacz, Grzegorz Wasowski, pozwala sobie na liczne ingerencje w przekładanym tekście, prowadzące do znacznej zmiany utworu Carrolla znanego polskim czytelnikom z dotychczasowych tłumaczeń.

Bibliografia

Adamczyk-Garbowska, Monika (1988) Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Problemy krytyki przekładu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Barańczak, Stanisław ([1992] 2004) Ocalone w tłumaczeniu: szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem malej antologii przekładów. Poznań: a5.

Brajerska-Mazur, Agata (2016) „Zdziwniej i zdziwniej! Alicja w przekładzie Grzegorza Wasowskiego”. Akcent, 143; 118-125.

Carroll, Lewis ([1865] 1998) Alice’s Adventures in Wonderland. Chicago, Illinois: VolumeOne Publishing.

Carroll, Lewis ([1865] 1955) Alice’s Adventures in Wonderland w przekładzie A. Marianowicza. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Carroll, Lewis ([1865] 2015) Alice’s Adventures in Wonderland w przekładzie G. Wasowskiego. Warszawa: Wasowscy.

Hermans, Theo ([2007] 2009) „Przekład, zadrażnienie i rezonans”. [W:] Piotr Bukowski, Magdalena Heydel (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia. Kraków: Znak; 57-58.

Klingberg, Gote (1986) Children’s Fiction in the Hands of the Translators. Lund: CKW Gleerup.

Kozak, Jolanta (2009) Przekład literacki jako metafora. Między logos a lexis. Warszawa: PWN.

Lefevere, André (1992) Translation/History/Culture: A Sourcebook. Londyn: Routledge.

Legeżyńska, Anna (1985) „Tłumacz czyli «drugi autor»”. [W:] Edward Balcerzan, Seweryna Wysłouch (red.), Miejsca wspólne: szkice o komunikacji literackiej i artystycznej. Warszawa: PWN; 160-181.

Liseling Nilsson, Sylvie (2012) Kod kulturowy a przekład. Na podstawie wybranych utworów Astrid Lindgren i ich polskich przekładów. Sztokholm: Stockholm University.

Oittinen, Riitta (1993) I Am Me – I Am Other: On the Dialogics of Translating for Children. Tampere: University of Tampere.

Oittinen, Riitta (2000) Translating for Children. Londyn/Nowy Jork: Garland Publishing.

O’Sullivan, Emer (2005) Comparative Children’s Literature. Londyn/Nowy Jork: Garland Publishing.

Shavit, Zohar (1986) Poetics of Children’s Literature. Londyn: University of Georgia Press.

Tabakowska, Elżbieta (2016) „Grzegorz Wasowski na Czarytorium: potłumacz i pomagik”. Porównania, XIX; 163-170.

Urbanek, Dorota (2004) Pęknięte lustro. Tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej. Warszawa: Trio.

Venuti, Lawrence (1995) The Translator’s Invisibility. Londyn: Routledge.

Woźniak, Monika (2009) „Czym jest «poprawność polityczna» w przekładach literatury dziecięcej”. [W:] Krzysztof Hejwowski, Anna Szczęsny, Urszula Topczewska (red.), 50 lat polskiej translatoryki.

Wstęp do teorii tłumaczenia. Warszawa: UW; 505-511.

Woźniak, Monika (2012) „Puchata przepustka do sławy. Pochwała Ireny Tuwim”. Przekładaniec, 26; 115-134.

Zarych, Elżbieta (2016) „Przekład literatury dla dzieci i młodzieży – między tekstem a oczekiwaniami wydawcy i czytelnika”. Teksty Drugie, 1; 206-227.