Tertium Linguistic Journal/ Półrocznik Językoznawczy Tertium

Vol 1, No 1 & 2 (2016)

W poszukiwaniu jednostki mowy. Metodologiczne refleksje w obliczu nowego rozumienia języka

Jolanta Antas, Małgorzata Majewska

Abstrakt

Celem tego artykułu jest rewizja takich pojęć jak zdanie, wypowiedź, akt mowy, zdarzenie komunikacyjne w obliczu nowych potrzeb badawczych i szerszego rozumienia języka – języka uwikłanego w złożony proces komunikowania, a zatem jako narzędzia służącego nie tyle do produkcji znaczeń, ile do ich przekazywania i interpersonalnego współtworzenia. Z takiej perspektywy język jawi się nie jako system, ale jako jedno z narzędzi symbolizowania znaczeń i intencjonalnych przesłań, które służą do wytwarzania i regulowania więzi społecznych. Zamiarem autorek jest zatem taka redefinicja tradycyjnych dla językoznawstwa i pragmatyki mowy pojęć, aby stały się one dobrym narzędziem dla opisu typu zdarzenia komunikacyjnego i wytworzonej jednostkowej interakcji. Chcemy też usunąć istniejące zamieszanie terminologiczne, tzn. wyeliminować używanie tych samych pojęć dla określenia innych zjawisk mownych lub innych poziomów mowy, a w rezultacie zhierarchizować te pojęcia oraz wytyczyć im przejrzyste ramy definicyjne. A wszystko to po to, by w tych ramach dała się zawrzeć także perspektywa odbiorcy jako czynnego uczestnika i współtwórcy komunikacyjnego zdarzenia, wypowiedzi, a nawet zdania.

Bibliografia

Austin, John L. ([1961] 1993) „Jak działać słowami” [The Meaning of the Word]. [W:] Mówienie i poznanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, [Philosophical Papers, Oxford: Oxford University Press; 23-43]. [tłum. Bohdan Chwedeńczuk], Warszawa.

Jodłowski, Stanisław (1976) Podstawy składni polskiej, Warszawa: PWN.

Klemensiewicz, Zenon (1937) Składnia opisowa współczesnej polszczyzny kulturalnej, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Knapp, Mark L., Hall, Judith A., (2000) Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich. Wrocław: Astrum.

Korżyk, Krzysztof (1999) „Język i gramatyka w perspektywie ‘komunikatywizmu’”. [W:] (red.) Aleksy Awdiejew, Gramatyka komunikacyjna. Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN; 9–32.

Langacker, Ronald (1987) Foundations of Cognitive Grammar. Stanford: Stanford University Press.

Lyons, John ([1977] 1989) Semantyka. [Semantics, Cambridge: Cambridge University Press]. (tłum.) Adam Weinsberg, Warszawa: PWN.

Polański, Kazimierz (red.) (1999) Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Rudzka-Ostyn, Brygida (2000) Z rozważań nad kategorią przypadka, Kraków: Universitas.

Tabakowska, Elżbieta (red.) (2001) Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków: Universitas.

Urbańczyk, Stanisław (red.) (1994) Encyklopedia języka polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Yngve, Victor H. (1992) „Criteria of acceptance”, Journal of Pragmatics, 17: (5–6); 549–556.