Półrocznik Językoznawczy Tertium/ Tertium Linguistic Journal

Vol 5, No 2 (2020)

Dyskursywizacja ciała na przykładzie doświadczenia niskorosłości kobiet z zespołem Turnera

Kamila Ciepiela

Abstrakt

W ponowoczesności ciało człowieka nie jest prywatną domeną jednostki, ale obszarem działania i produktem hegemonicznego dyskursu kulturowego. Wygląd ciała kobiety z zespołem Turnera może znacząco odbiegać od narzuconego ideału, ponieważ głównym jego symptomem jest niskorosłość. W wyniku suplementacji hormonem wzrostu (GH), może ono osiągnąć średni wzrost w danej wspólnocie. W Polsce terapia GH jest dostępna od roku 2000, co oznacza, że kobiety urodzone przed rokiem 1980 jej nie otrzymały, a więc ich wzrost znacząco odbiega od średniego w polskim społeczeństwie. W przeprowadzonym badaniu jakościowym, wypowiedzi kobiet z ZT zebrane w wywiadzie pogłębionym, zostały poddane krytycznej analizie dyskursu, która miała wykazać jak zmienia się pozycja społeczna kobiet wraz ze zmianą wzrostu ciała. Z badania wynika, że ciało kobiet, które nie były leczone hormonem, jest kategoryzowane jako nienormatywne i jest napiętnowane społecznie, natomiast ciało tych, które przeszły terapię wpisuje się w społeczno-kulturowy schemat cielesności, co przekłada się na ich dobrostan psycho-społeczny. Oczekiwania społeczne odzwierciedlone są w postrzeganiu własnego ciała przez kobiety z ZT i ich działaniach dopasowujących do normy społecznej.

 

Bibliografia

Archer, Margaret (2000) Being Human: The Problem of Agency. Cambridge: Cambridge University Press.

Barański, Jarosław (2005) „Ciało i zdrowie w ujęciu socjoestetycznym”. [W:] Włodzimierz Piątkowski, Włodzimierz A. Brodniak (red.) Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna. Tyczyn: WSSP w Tyczynie; 323–336.

Bauman, Zygmunt (2003) Razem osobno. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Chase, Susan (2003) „Learning to listen. Narrative principles in a qualitative research methods course”. [W:] Ruthellen Josselson, Amia Lieblich, Dan McAdams (red.), Up Close and Personal: The Teaching and Learning of Narrative Research. Washington, DC.: American Psychological Association; 79–99.

Dijk van Teun (1997) „Discourse as Interaction in Society”. [W:] Teun. Van Dijk (red.) Discourse as Social Interaction. London: Sage; 1–38.

Erbel, Joanna (2006) „Zarządzanie cielesnością: O kontrolowaniu materialności kobiecego ciała”. [pobrane z http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0009erbel.pdf. Data ostatniego dostępu 27.02.2020].

Foucault, Michel ([1975] 1998) Nadzorować i karać. [Surveiller et punir. Paris: Gallimard]. (tłum.) Tadeusz Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Foucault, Michel ([1971] 2002) Porządek dyskursu. [L’ordre du discurs. Paris: Gallimard]. (tłum.) Michał Kozłowski. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria.

Foucault, Michel ([1966] 2006) Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. [Les mots et les choses. Une archéologie des sciences humaines. Paris: Gallimard]. (tłum.) Tadeusz Komendant i Anna

Tatarkiewicz. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria.

Giddens, Anthony ([2001] 2004) Socjologia. [Sociology. Cambridge: Polity] (tłum.) Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Krawczak, Anna (2019) „Calineczki. O społecznych konstrukcjach zespołu Turnera”. Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia, 5; 129–143. https://doi.org/10.26881/etno.2019.5.06.

Lakoff, George, Mark Johnson (1980) Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press.

Majer, Anna (2016) Dyskurs dyscyplinowania męskiego ciała w wybranych tekstach kultury popularnej. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.

Machura, Anna (2011) „Ciało jako kapitał. Medykalizacja życia społecznego”. Zeszyty Naukowe Ruchu Studenckiego 1; 50–60.

Nowosielski, Krzysztof (2010) „Identyfikacja i rola płciowa”. [W:] Zbigniew Lew-Starowicz, Violetta Skrzypulec (red.) Podstawy seksuologii. Warszawa: PZWL; 266–273.

Oktay, Kutluk (2016) „Fertility Preservation in Women with Turner Syndrome. A Comprehensive Review and Practical Guidelines”. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, 29 (5); 409–416.

Rajtar, Małgorzata (2019) „Bioetyka i technologie wzmacniania ludzkiego ciała w kontekście doświadczeń kobiet z zespołem Turnera”. [W:] Ewa. Maciejewska-Mroczek, Magdalena. Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann (red.) Zespół Turnera. Głosy i doświadczenia. Warszawa: Oficyna Naukowa; 171–197.

Reason, Peter, William R. Torbert (2010) „Zwrot działaniowy. Ku transformacyjnej nauce społecznej”. [W:] Hana Červinkowá, Bogusława Dorota Gołębniak (red.) Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW; 117–152.

Rose, Nikolas (1998) Inventing our Selves. Psychology, Power and Personhood. Cambridge: Cambridge University Press.

Sacks, Harvey (1972) „An Initial Investigation of the Usability of Conversational Data for Doing Sociology”. [W:] David Sudnow (red.) Studies in Social Interaction. New York: Free Press; 31–74.

Zbyrad, Teresa (2016) „Ciała konstruowane społecznie z dyskryminacją w tle: współczesne problemy socjologii ciała”. Społeczeństwo i Rodzina 48 (3); 41–57