Abstract
W opinii wielu językoznawców zniewagi i przekleństwa uważane są za wtrącenia transmitujące funkcję ekspresywną wypowiedzi, poprzez którą osoba wypowiadająca je manifestuje swoje emocje (Guiraud 1975; Rouayrenc 1998). Ich użycie ma więc charakter oczyszczający. Celem niniejszego artykułu jest przeprowadzenie kontrastywnej analizy językowej w odniesieniu do zniewag i przekleństw. Autorka bada czy istnieją specyficzne struktury morfologiczne i syntaktyczne, które odnoszą się do zniewag i przekleństw, jak również omawia, z punktu widzenia uprzejmości, międzykulturowe podobieństwa i różnice w pragmatycznym użyciu tego rodzaju języka. Aby osiągnąć zamierzone cele, autorka zestawia przykłady zaczerpnięte z komiksu TinTin Hergé’a i ich tłumaczenia na grecki i angielski, a to z uwagi na fakt, że komiks ów, ze względu na specyficznym typ dyskursu obecnego w nim i ekspresywny charakter Kapitana Haddoka, obfituje w zniewagi i przekleństwa, co z kolei jest źródłem oralności i hiperboliczności. Należy zadać pytanie: czy pragmatyka wyrażona implicite i wartości kulturowe są takie same we wszystkich analizowanych tu tekstach, czy też można zaobserwować znaczące różnice? Okazuje się, że wersja grecka preferuje powiązane ze sobą wyrazy złożone, a wybrane wypowiedzi stanowią odzwierciedlenie wszystkich parametrów zamieszczonych w oryginale, tj. fonologicznych, semantycznych, pragmatycznych i stylistycznych. W odróżnieniu od powyższego, wersja angielska wydaje się być bardziej oddalona na każdym poziomie analizy. Jednocześnie (nie) utrzymywanie parametrów zależy od specyficznych cech języka greckiego, francuskiego i angielskiego, jak również od wspólnych wyobrażeń odbiorców tekstu. Uzyskane wyniki są spójne z wcześniejszymi wnioskami i potwierdzają, że język grecki, w przeciwieństwie do angielskiego, jest raczej zorientowany na pozytywne formy uprzejmość (zob. Romero 2000; Sifianou 2001).
References
Antoniou, Maria (2004) “The Translation of Advertisement: French, Greek, English.” [In:] Maria Sidiropoulou, Anastasia Papakonstantinou (eds.) Choice and Difference in Translation. The Specifics of Transfer. Athens: The National and Kapodistrian University of Athens; 115–127.
Antoniou, Maria (2014a) Politesse et traduction: le cas du couple grec moderne et français. In Andrejs Veisbergs (ed.) Language for International Communication: Linking Interdisciplinary Perspectives. Riga: University of Latvia Press. Selected Papers of the 2nd International Symposium Department of English Studies and Centre of Applied Linguistics, Faculty of Humanities, 23–24 May 2013, Riga, Latvia; 250–261. http://www.lu.lv/fileadmin/user_upload/lu_portal/apgads/PDF/Language-for-international-2014.pdf. Date: 18-01-2021.
Antoniou, Maria (2014b) “Μεταφράζοντας την συναισθηματικότητα. Η περίπτωση Γαλλικής-Ελληνικής” [“Translating Sentimentality: The Case of French-Greek”]. Intercultural Translation Intersemiotic 3 (2); 13–22. http://ejournals.lib.auth.gr/iti
Antoniou, Maria (2014c) “Les hésitations du traducteur : le traducteur entre censure et autocensure”. [In:] Carmen Andrei (ed.) Les hesitations du traducteur. Melanges francophones 11; 45–59. Annales de l’Université «Dunărea de Jos » de Galaţi, Fascicule XXIII.
Antoniou, Maria (2015) “Identity in Discourse: The Translation of Article-headlines in National Geographic”. [In:] Paul Chilton, Monika Kopytowska (eds.) Lodz Papers in Pragmatics 11 (2), Berlin: De Gruyter; 181–199.
Antoniou, Maria (2018) “Cultural Ethos Constructed in Press Titles and Their Translation: The Case of Political Discourse.” Romanian Journal of Communication and Public Relations 20 (3/45); 11–29. Communication Presented in the International Conference Semiosis in Communication: Differences and Similarities, Bucharest, 14-17/6/2018. National University of Political Studies and Public Administration and The Applied Semiotics and Communication Lab (ASCL), Centre for Research in Communication of the Communication and Public Relations Faculty.
Antoniou, Maria (2019) “Les Rêveries du promeneur solitaire de J. J. Rousseau. Traités de point de vue phonosémantique.” [In:] RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 2019.Ö6 (Kasım/November); 389–402. DOI: 10.29000/rumelide.649134. Also available on Internet: http://www.rumelide.com/dergi/arsiv/rumelide-2019-s6–november.html. Date : 18-01-2021.
Archakis, Argiris, Athina Georgakopoulou (2011) Ταυτότητες, αφηγήσεις και γλωσσική εκπαίδευση [Identities, Narration and Linguistic Education]. Athens: Patakis.
Babiniotis, Georgios (2005) Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. [Dictionary of the Modern Greek Language]. Athens: Center of Lexicology.
Baker, Colin (1992) Attitudes and Language. Clevedon/England: Multilingual Matters 83.
Barthes, Roland ([1953] 1972) Le degré zéro de l’écriture suivi de nouveaux essais critiques. Paris: Editions du Seuil.
Bayraktaroglu, Arın, Maria Sifianou (2001) Linguistic Politeness Across Boundaries: The Case of Greek and Turkish. Amsterdam: John Benjamins.
Bella, Spiridoula (2009) “Invitations and Politeness in Greek: The Age Variable.” Journal of Politeness Research 5; 243–271.
Bella, Spiridoula (2011) “Mitigation and Politeness in Greek Invitation Refusals: Effects of Length of Residence in the Target Community and Intensity of Interaction on Non-native Speakers’ Performance.” Journal of Pragmatics 43; 1718–1740.
Bidaud, Samuel (2012) “Sur la perte de vitalité du diminutif en français.” Revista de Filología Románica 29 (1); 51–58.
Blum-Kulka, S. (1987) “Indirectness and Politeness in Requests: Same or Different?” Journal of Pragmatics 11; 131–146.
Brown, Penelope, Stephen Levinson (1987) Politeness: Some Universals in Language Usage. Cambridge: Cambridge University Press.
Crystal, David (2003) The Cambridge Encyclopedia of the English Language. Cambridge: Cambridge University Press.
Chadzisavidis, Sofronis (2000) Ελληνική γλώσσα και δημοσιογραφικός λόγος. Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις. [Greek Language and Journalistic Discourse. Theoretical and Research Approaches]. Athens: Gutenberg.
Charaudeau, Patrick (2006) “Des catégories pour l’humour ?” Questions de Communication 10; 19–41.
Delisle, Jean, Hannelore Lee-Jahnke, Monique Cormier (codir) (1999) Terminologie de la traduction. Amsterdam: Benjamins.
Dynel, Marta (2012) “Swearing Methodologically: The (Im)politeness of Expletives in Anonymous Commentaries on Youtube.” Journal of English Studies 10; 25–50.
Economidou-Kogetsidis, Maria (2008) “Internal and External Mitigation in Interlanguage Requests Production: The Case of Greek Learners of English.” Journal of Politeness Research 4; 111–138.
Fisher, Sophie (2004) “L’insulte: la parole et le geste.” Langue française 144; 49–58.
Fragoudaki, Anna (1999) Γλώσσα και ιδεολογία. [Language and ideology]. Athens: Odysseas.
Fowler, Roger (1991) Language in the News. London: Routledge.
Grice. Paul H. (1975) “Logic and Conversation.” [In:] Peter Cole and Jerry L. Morgan (eds.) Syntax and Semantics. Vol. 3, Speech Acts. New York: Academic Press; 41–58.
Goffman, Erwin (1967) “On Face-Work.” [In]: Goffman Erwin (ed.) Interaction Ritual. New York: Pantheon; 5–45.
Guiraud, Pierre ([1975] 1991) Les gros mots. Paris: PUF.
Irvine, Judith T. (1993) “Insult and Responsibility: Verbal Abuse in a Wolof Village.” [In:] Jane H. Hill, Judith T. Irvine (eds.) Responsibility and Evidence in Oral Discourse. Cambridge: Cambridge University Press; 105–134.
Kanakis, Konstantinos (2007) Εισαγωγή στην Πραγματολογία. Γνωστικές και κοινωνικές όψεις της γλωσσικής χρήσης. [Introduction to Pragmatics. Cognititve and Social Aspects of Language Use]. Athens: Ekdoseis tou Eikostouprotou.
Karsky, Marie Nadia (2004) “Traduire Molière en anglais.” [In:] Michel Ballard, Lance Hewson (eds.) Correct/Incorrect. Arras: Artois Presses Université; 65–78.
Kerbrat-Orecchioni, Catherine (1996) La Conversation. Paris: Seuil.
Kerbrat-Orecchioni, Catherine ([1980] 1997) L’énonciation: de la subjectivité dans le langage. Paris: A. Colin.
Kerbrat-Orecchioni, Catherine (2002a) “La face.” [In:] Pierre Charaudeau and Dominique Maingueneau (eds.) Dictionnaire d’analyse du discours. Paris: Seuil; 259–261.
Kerbrat-Orecchioni, Catherine (2002b) “Politesse.” [In:] Pierre Charaudeau and Dominique Maingueneau (eds.) Dictionnaire d’analyse du discours. Paris: Seuil; 439–443.
Kontossopoulos, Nikolaos (1998). Γλώσσες και διάλεκτοι της Ευρώπης [Languages and dialects of Europe]. Athens: Grigori.
Laforest, Marty, Diane Vincent (2004) “La qualification péjorative dans tous ses états.” Langue Française 144; 59-81.
Lagorgette, Dominique, Pierre Larrivée (2004) “Interprétation des insultes et relations de solidarité.” Langue française 144; 83–103.
Lagorgette, Dominique (2006) “Insultes et conflit: de la provocation à la résolution – et retour?” Les Cahiers de l’Ecole 5; 26–44.
Lakoff, Robin (1975) Language and Woman’s Place. New York: Harper and Row.
Lakoff, Robin (1990). Talking Power: The Politics of Language in Our Lives. New York: Basic Books.
Leech, Geoffrey (1983) Principles of Pragmatics. London: Longman.
Makri-Tsilipakou, Marianthi (2001) “Congratulations and bravo!” [In:] Arın Bayraktaroglu, Maria Sifianou (eds.) Linguistic Politeness Across Boundaries: The Case of Greek and Turkish. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins; 137–176.
Marmaridou, Sophia (1987) “Semantic and Pragmatic Parameters of Meaning: On the Interface between Contrastive Text Analysis and the Production of Translated Texts.” Journal of Pragmatics 24; 381–392.
Mateo, José & Yus, Francisco (2013) “Towards a Cross-cultural Pragmatic Taxonomy of Insults.” Journal of Language Aggression and Conflict 1 (1); 87–114.
Mereu Keating, Carla (2014) “The Translation of Ethnonyms and Racial Slurs in Films. American Blackness in Italian Dubbing and Subtitling.” European Journal of English Studies 18 (3); 295–315. https://doi.org/10.1080/13825577.2014.944020.
Millward, Celia M., Mary Hayes (2012) A Biography of the English Language. Wadsworth: Wadsworth Cengage Learning.
O’Donnell, Hugh (1994) “Mapping the Mythical: A Geopolitics of National Sporting Stereotypes.” Discourse & Society 5; 345–380.
Pavesi, Maria, Formentelli Maicol (2019) “Comparing Insults Across Languages in Films: Dubbing as Cross-cultural Mediation.” Multilingua 38 (5): 563–582.
Pavlidou, Theodosia (1991) “Cooperation and the Choice of Linguistic Means: Some Evidence From the Use of the Subjunctive in Modern Greek.” Journal of Pragmatics 15; 11–42.
Perret, Delphine (1968) “Termes d’adresse et injures.” Cahiers de Lexicologie 12; 3–14.
Philippaki-Warburton, Irini (1982) “Προβλήματα σχετικά με τη σειρά των όρων στις ελληνικές προτάσεις.” [Problems Related to the Word Order in Greek Sentences]. Glossologia 1; 99–107.
Quillard, Geneviève (1999) “Publicité, traduction et reproduction de la culture.” Babel 45 (1); 39–52.
Romero, Clara (2000) “Sur quelques actes de langage polis en français et en espagnol.” Les Langues modernes 94(1); 34-40.
Rouayrenc, Catherine ([1996] 1998) Les gros mots. Paris: PUF.9.
Sidiropoulou, Maria (1998) “Advertising in Translation: English Vs. Greek.” Meta 43 (2); 191–204.
Sidiropoulou, Maria (2004) Linguistic Identities through Translation. Amsterdam: Rodopi.
Sifianou, Maria (1992) Politeness Phenomena in England and Greece: A Cross-cultural Perspective. Oxford: Oxford University Press.
Sifianou, Maria (1996) “Είμαστε λοιπόν ευγενικοί; Η έκφραση της ευγένειας στα Ελληνικά και στα Αγγλικά.” [“Are We Polite? The Expression of Politeness in Greek and in English”]. Glossa 38; 7–22.
Sifianou, Maria (2001) Discourse Analysis. An Introduction. Athens: Leader Books.
Soriano, Ascension Sierra (1999) “L’interjection dans la BD : réflexions sur sa traduction.” Meta 44 (4). Retrieved from: https://www.erudit.org/fr/revues/meta/1999-v44-n4-meta165/004143ar/. Date: 30-01-2020.
Symeon, Despoina (2000) Apologies in Greek and English. PhD thesis. University of Athens.
Telwall, Mike (2008) “Fk Yea I Swear: Cursing and Gender in a Corpus of Myspace Pages.” Corpora 3 (1); 83–107. DOI: 10.3366/E1749503208000087.
Tracy, Karen (1990) “The Many Faces of Facework.” [In:] Howard Giles, Peter W. Robinson (eds.) The Handbook of Language and Social Psychology. Chichester, UK: Wiley; 209–226.
Vagenas, Nasos (2004) Ποίηση και Μετάφραση. [Poésie et Traduction]. Athens: Stigmi.
Verine, Bertrand (2008) “La parole hyperbolique en interaction: une figuralité entre soi-même et même.” Langue française 160; 117–131.
Vinay, Jean-Paul, Jean Darbelnet (1958) Stylistique comparée du français et de l’anglais: méthode de traduction. Paris: Didier.