Przekład interpunkcji jako osobne i wymagające zadanie tłumacza jest kwestią niedocenianą zarówno przez nauczających warsztatu, jak i przez badaczy. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na istotę problemu, a także wskazanie i opisanie technik stosowanych w tłumaczeniu na język włoski polskich kontekstów wymagających użycia myślnika (wł. lineetta). Jako znak, którego zastosowania znacząco różnią się w obu badanych językach, myślnik pozwala dostrzec konteksty wymagające kontrastywnego zestawienia dwóch norm przestankowania. Materiał językowy poddany analizie obejmował zbiór reportaży Mariusza Szczygła Nie ma opublikowany w 2018 przez wydawnictwo Dowody na Istnienie oraz włoskie wydanie tomu w przekładzie Marzeny Borejczuk – Quello che non c’è (Nottetempo, 2021). Analiza ilościowa przykładów wyekscerpowanych z polsko-włoskiego korpusu wykazała znaczną przewagę użyć myślnika w języku polskim (znak pojawił się ponad dziesięciokrotnie częściej w polskiej części materiału). Analiza jakościowa pozwoliła wyodrębnić zastosowane w przekładzie techniki: rozwiązania polegające na odwołaniu się do innych znaków interpunkcyjnych (przecinka, dwukropka i wielokropka), modyfikacje na poziomie leksyki (uzupełnienie tekstu o informacje, których nośnikiem jest w polszczyźnie myślnik) i składni (wprowadzenie dodatkowych podziałów syntaktycznych, zmiana szyku zdania). Przeprowadzona analiza i płynące z niej wnioski mogą być podstawą do dalszych badań kontrastywnych nad interpunkcją, a także przyczynkiem do uzupełnienia dydaktyki języków obcych o zagadnienia związane z przestankowaniem.
Antonelli, Giuseppe (2008) „Dall’Ottocento a oggi”. [W:] Bice Mortara Garavelli (red.) Storia della punteggiatura in Europa. Roma–Bari: Laterza; 178–210.
Borodo, Michał (2020) English Translations of Korczak’s Children’s Fiction. A Linguistic Perspective. Cham: Palgrave Macmillan.
Cignetti, Luca, Simone Fornara (2014) Il piacere di scrivere. Guida all’italiano del terzo millennio. Roma: Carrocci.
Ferrari, Angela (2017) „Il fondamento comunicativo della punteggiatura italiana contemporanea: il caso della virgola e del punto e virgola”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis – Studia de Cultura IX/1; 152–165. https://doi.org/10.24917/20837275.9.1.14.
Ferrari, Angela et al. (2018) La punteggiatura italiana contemporanea. Un’analisi comunicativo-testuale, Roma: Carocci.
Foremniak, Katarzyna (2014) O sztuce przestankowania w Polsce i we Włoszech. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Ferrari, Angela et al. (2018) La punteggiatura italiana contemporanea. Un’analisi comunicativo-testuale. Roma: Carocci.
Fornara, Simone (2010) La punteggiatura. Roma: Carocci.
Frescaroli, Antonio (2003) La punteggiatura corretta. La punteggiatura efficace. Milano: De Vecchi.
Jodłowski, Stanisław (2002) Zasady interpunkcji. Podręcznik. Kraków: Wydawnictwo Tomasz Strutyński.
Kopczyński, Onufry (1778) Grammatyka dla szkół narodowych na klassę I. Warszawa: Drukarnia Xięży Pijarów.
Kopczyński, Onufry (1780) Grammatyka dla szkół narodowych na klassę II. Warszawa: Drukarnia Xięży Pijarów.
Kopczyński, Onufry (1783) Grammatyka dla szkół narodowych na klassę III. Warszawa: Drukarnia Xięży Pijarów.
Kubaszczyk, Joanna (2016) Faktura oryginału i przekładu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lombardi Vallauri, Edoardo (2019) „Le sette virgole dell’italiano per una didattica di base”. [W:] Angela Ferrari et al. (red.) Punteggiatura, sintassi, testualità nella varietà dei testi contemporanei. Firenze: Franco Cesati; 263–276.
Miodek, Jan (1983) „Niedoceniany myślnik”. Język Polski 4–5; 376–378.
Misiak, Małgorzata (2021). „L’edition polonaise de Belle du Seigneur d’Albert Cohen ou des perturbations du style dans la traduction”. Stylistyka 12; 193–206.
Mortara Garavelli, Bice (2003). Prontuario di punteggiatura, Roma–Bari: Laterza.
Piotrowska, Maria (2006) „Czy znajomość strategii jest w warsztacie każdego tłumacza niezbędna? (O strategii teoretycznie)”. Przekładaniec. Poezja i Proza Przekładu 17; 217–230.
Podracki, Jerzy (2004) Nowy słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania. Warszawa: Świat Książki.
Polański, Edward (1997) Nowy słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Polański, Edward (2016) Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Polański, Edward, Marek Szopa, Ewa Dereń (2010) Poradnik interpunkcyjny. Katowice: Videograf Edukacja.
Serianni, Luca (2006) Grammatica italiana. Italiano comune e lingua letteraria. Torino: UTET.
Stammerjohann Harro (1992) „Punteggiatura contrastiva: tedesco-francese-italiano”. [W:] Emanuela Cresti, Nicoletta Maraschio, Luca Toschi (red.) Storia e teoria dell’interpunzione. Atti del Convegno Internazionale di Studi (Firenze, 19–21 maggio 1988). Roma: Bulzoni; 539–60.
Szczygieł, Mariusz (2018) Nie ma. Warszawa: Dowody na Istnienie.
Szczygieł, Mariusz (2021) Quello che non c’è. (tłum.) Marzena Borejczuk. Milano: Nottetempo.
Wolański, Adam (2008) Edycja tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wołkowiński, Aleksandr, Lesława Korienowska (2011). „Interpunkcja poetycka a problemy tłumaczenia na język polski wczesnej liryki Anny Achmatowej”. Przegląd Rusycystyczny 3; 82–95.
