Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przyczynienie się do debaty naukowej na temat roli nauczyciela języków obcych jako mediatora interkulturowego. Autorki charakteryzują sylwetkę nauczyciela języka obcego pełniącego funkcję mediatora interkulturowego. Ponadto podsumowują badania polskich germanistów, które dotyczą stanu kompetencji interkulturowej nauczycieli języka niemieckiego w edukacji przedszkolnej oraz w szkolnictwie podstawowym, średnim i wyższym w Polsce. Refleksję nad rolą nauczycieli jako mediatorów interkulturowych kończy dyskusja nad możliwymi rozwiązaniami w zakresie rozwoju kompetencji międzykulturowych studentów języków obcych, zwłaszcza studentów filologii germańskiej i lingwistyki stosowanej.
Bibliografia
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia (2003) Texte als Grundlage der Kommunikation zwischen Kulturen. Eine Studie zur Landes- und Kulturkundevermittlung im DaF-Studium in Polen. Hamburg: Dr. Kovač.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia (2012) „Rola podróży studyjnych w procesie świadomej refleksji i relatywizacji stereotypów. Projekt polsko-niemiecki“. („Bedeutung von Studienreisen im Prozess der bewussten Reflexion und der Ralativierung von Stereotypen: ein polnisch-deutsches Projekt“). [W:] Emilia Wąsikiewicz-Firlej, Anna Szczepaniak-Kozak, Hadrian Lankiewicz (red.), Interkulturowe aspekty dydaktyki języków obcych. Piła: Wydawnictwo PWSZ; 113-126.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia (2014) „Podcasty – nowe media w nauczaniu i uczeniu się języków obcych“. [W:] Marek Krawiec (red.), Cross-curricular Dimensions of Learning and Teaching. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing; 75-87.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia, Angela Schmidt-Bernhardt, Antje Stork, Paweł Rybszleger (2011) Deutsch-polnische Entdeckungen. Projektarbeit zur Förderung interkultureller Kompetenz in Schule und Studium. Theoretische Grundlagen und praktische Lernmaterialien. Marburg: Tectum.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia, Antje Stork (2013) „Unterrichtsmaterialien via elektronische Medien grenzüberschreitend entwickeln. Ausgewählte Ergebnisse eines Kooperationsprojekts zwischen Studierenden aus Poznań und Marburg“. [W:] Sebastian Chudak (red.), Fremdsprachenunterricht – omnimedial? Frankfurt a.M.: Lang; 147-159.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia, Barbara Stolarczyk (2014) „’Virtueller Spaziergang durch meinen und deinen Studienort’: Ausgewählte Ergebnisse eines deutsch-polnischen E-Tandemprojekts zwischen der Technischen Universität Darmstadt und der Adam Mickiewicz-Universität Poznań“. Informationen Deutsch als Fremdsprache, 6; 668-684.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia, Anna Szczepaniak-Kozak (2015) „Rozwijanie kompetencji medialnej wśród przyszłych nauczycieli języków obcych w ramach pracy w tandemie elektronicznym. Projekt polsko-niemiecki“. Neofilolog, 45(2); 219-231.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia, Angela Schmidt-Bernhardt, Victoria Storozenko (2017) „‘Es war interessanter als trockenes theoretisches Wissen, wir konnten uns besser in das Thema hineinversetzen‘. Ausgewählte Lernpotentiale des deutsch-polnischen Projektseminars zum Thema Warschauer Aufstand aus Sicht der Studierenden”. Kwartalnik Neofilologiczny, LXIV(3); 300-316.
Adamczak-Krysztofowicz, Sylwia, Krystyna Mihułka (2019) „Kształcenie interkulturowe w dydaktyce języka niemieckiego w Polsce i w badaniach germanistów. Analiza porównawcza wybranych dokumentów i materiałów glottodydaktycznych”. Neofilolog, 52(2); 281-297. DOI: 10.14746/n.
Aleksandrowicz-Pędich, Lucyna (2005) Międzykulturowość na lekcjach języków obcych. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Auernheimer, Georg (1998) „Grundmotive und Arbeitsfelder interkultureller Bildung und Erziehung“. [W:] Interkulturelles Lernen. Arbeitshilfen für die politische Bildung. Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung; 18-28.
Ballweg, Sandra (2015) Portfolioarbeit im Fremdsprachenunterricht. Eine empirische Studie zu Schreibportfolios im DaF-Unterricht. Tübingen: Narr.
Badstübner-Kizik, Camilla (2015) „Język i pamięć kulturowa. O glottodydaktycznym potencjale miejsc pamięci”. Neofilolog, 45(2); 203-218.
Badstübner-Kizik, Camilla, Věra Janíková (red.) (2018) Linguistic Landscape und Fremdsprachendidaktik. Frankfurt a.M.: Peter Lang (= Posener Beiträge zur Angewandten Linguistik 10).
Bandura, Ewa (2007) Nauczyciel jako mediator kulturowy. Kraków: Krakowskie Towarzystwo „Tertium”.
Białek, Magdalena (2009) Kształcenie międzykulturowe w edukacji językowej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Białek, Magdalena (2011) „Interkulturelles Lernen im Fremdsprachenunterricht”. [W:] Sylwia Adamczak-Krysztofowicz, Monika Kowalonek-Janczarek, Maciej Maciejewski, Aldona Sopata (red.), Aktuelle Probleme der angewandten Linguistik. Interkulturalität als Schlüsselkompetenz für Fremdsprachenlehrer, Übersetzer und Mediatoren. Wydawnictwo Naukowe UAM: Poznań. (= Język Kultura Komunikacja. Nr 12); 195-204.
Białek, Magdalena (2016) „Status Quo des Deutschen als Fremdsprache und der sprachlich-interkulturellen Bildung im Kindergarten und in der Primarstufe in Polen“. [W:] Iwona Bartoszewicz i in. (red.), Sprachen und Kulturen in Kontakt. Wrocław-Dresden: Neisse Verlag. (= Studia Translatorica 7); 301-312.
Białek, Magdalena (2017) „Kształcenie wrażliwości interkulturowej w edukacji językowej”, Języki Obce w Szkole, (4); 14-20.
Błażek, Agnieszka (2008) Evaluation interkultureller Kompetenz bei angehenden Deutschlehrerinnen und -lehrern in Polen. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Błażek, Agnieszka (2018) „Kommunikative Anstrengung. Hin zur lebensnahen interkulturellen (Fremdsprachen-)Lehrerausbildung”. Glottodidactica. An International International Journal of Applied Linguistics, 45(2); 71-87. DOI: 10.14746.gl.
Byram, Michael (1997) Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence. Clevedon: Multilingual Matters.
Byram, Michael (2005) „Europejskie portfolio językowe – Model teoretyczny i propozycja wzoru biografii ‘kluczowych doświadczeń interkulturowych”. Języki Obce w Szkole, 5 ;59-68.
Cerri, Chiara, Sabine Jentges (red.) (2015) Raumwahrnehmung, interkulturelles Lernen und Fremdsprachenunterricht. Hohengehren: Schneider Verlag.
Chojnacka-Gärtner, Joanna (2016) „Bereitet die Oberschule auf das Philologiestudium vor? Die interkulturellen Erfahrungen der Studienanfänger am Beispiel der Germanistikstudenten der PWSZ in Konin“. [W:] Krystyna Mihułka, Paweł Bąk, Joanna Chojnacka-Gärtner (red.), Interkulturalität in Theorie und Praxis der Glottodidaktik und Translatorik. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; 59-71.
Erll, Astrid, Marion Gymnich (2007) Interkulturelle Kompetenzen. Erfolgreich kommunizieren zwischen Kulturen. Stuttgart: Klett Lernen und Wissen.
Jaroszewska, Anna (2007) Nauczanie języka obcego w kształceniu wczesnoszkolnym. Rozwój świadomości wielokulturowej dziecka. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT. Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Jarząbek, Alicja Dorota (2016) „Zur Evaluation der interkulturellen Studieninhalte im Germanistikstudium“. [W:] Krystyna Mihułka, Paweł Bąk, Joanna Chojnacka-Gärtner (red.), Interkulturalität in Theorie und Praxis der Glottodidaktik und Translatorik. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; 39-58.
Karpeta-Peć, Beata (2016) „Innowacyjne rozwiązania glottodydaktyczne w kształceniu kompetencji międzykulturowej”. Neofilolog, 46(2); 185-198.
Karpińska-Musiał, Beata (2015) Międzykulturowość w glottodydaktyce. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Krzysiak, Lucyna (2009) „Die deutschsprachigen Länder in der polnischen Unterrichtspraxis – Perspektive der DaF-Lehrenden“. [W:] Lucyna Krzysiak, Piotr Kołtunowski (red.), Die deutschsprachigen Länder als Forschungs- und Unterrichtsgegenstand. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 351-364.
Mackiewicz, Maciej (2006) „Orientacja (inter)kulturowa zajęć języka niemieckiego na poziomie ponadgimnazjalnym – fakty i mity”. Neofilolog, 28; 33-39.
Mackiewicz, Maciej (2009) „Nauczyciel języka obcego jako kulturoznawca i mediator interkulturowy. Kilka refleksji i postulatów z perspektywy germanistycznej”. [W:] Mirosław Pawlak, Agnieszka Mystkowska-Wiertelak, Agnieszka Pietrzykowska (red.), Nauczyciel języków obcych dziś i jutro. Kalisz / Poznań: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu / UAM w Poznaniu; 71-82.
Mihułka, Krystyna (2009) „Mediator interkulturowy – nowa rola nauczyciela języków obcych”. [W:] Mirosław Pawlak, Agnieszka Mystkowska-Wiertelak, Agnieszka Pietrzykowska (red.), Nauczyciel języków obcych dziś i jutro. Kalisz / Poznań: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu / UAM w Poznaniu; 61-70.
Mihułka, Krystyna (2012) Rozwój kompetencji interkulturowej w warunkach szkolnych. Mity a polska rzeczywistość, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Mihułka, Krystyna (2015) „20 Jahre des interkulturellen Ansatzes in Polen – Licht- und Schattenseiten“. [W:] Mariola Wierzbicka, Lucyna Wille (red.), Im Wirkungsfeld der kontrastiven und angewandten Linguistik / In the field of contrastive and applied linguistics. T. 5. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; 139-155.
Mihułka, Krystyna (2016) „Offene Arbeitsformen im Fremdsprachenunterricht. Am Beispiel der Entwicklung der interkulturellen Kompetenz auf dem C1-Sprachniveau“. [W:] Krystyna Mihułka, Małgorzata Sieradzka (red.), Interlinguales und -kulturelles Sprachhandeln: interdisziplinäre Perspektiven. T. 1. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; 167-190.
Mihułka, Krystyna (2017) „Zu kulturell bedingten kritischen Interaktionssituationen aus praktischer Sicht.“ [W:] Krystyna Mihułka, Małgorzata, Sieradzka (red.), Interlinguales und -kulturelles Sprachhandeln: interdisziplinäre Perspektiven. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; 185-195.
Nerlicki, Krzysztof (2009) „Dzienniczki uczących się jako narzędzie badawcze – próba oceny”. Neofilolog, 32; 151-162.
Pawłowska-Balcerska, Agnieszka (2017) Kreatives Schreiben auf der Fortgeschrittenenstufe im Unterricht und im Internet-Tandem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Pfeiffer, Waldemar (2001) Nauka języków obcych. Od praktyki do praktyki. Poznań: Wagros.
Róg, Tomasz (2016) „Glottodydaktyczne obszary badań nad kompetencją interkulturową”. Neofilolog, 47(2); 133-152.
Sercu, Lies (2004) “Assessing intercultural competence: a framework for systematic test development in foreign language education and beyond”. Intercultural Education, 15 (1); 73-90
Siek-Piskozub, Teresa (2016) „Kompetencja międzykulturowa – koncepcje i wyzwania”. Neofilolog, 46(2); 137-152.
Stankiewicz, Katarzyna, Anna Żurek (2017) „Od edukacji językowej do kształcenia (między)kulturowego. Nauczyciel języka obcego w wielu rolach”. Języki Obce w Szkole, 4; 21-25.
Stork, Antje (2017) „Lernende im Dialog: Lerntagebücher im Fremdsprachenunterricht“. Giessener Fremdsprachendidaktik online, 10. [pobrane z http://geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2017/13145/pdf/GiFon_10.pdf. 3.08.2019].
Szczepaniak-Kozak, Anna (2010) „Interkulturowa kompetencja komunikacyjna z perspektywy nauczyciela języka angielskiego”. [W:] Maciej Mackiewicz (red.), Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu; 125-136.
Torenc, Marta (2007) Nauczanie międzykulturowe – implikacje glottodydaktyczne. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Wilczyńska, Weronika (2005) „Czego trzeba do udanej komunikacji interkulturowej”. [W:] Maciej Mackiewicz (red.), Dydaktyka języków obcych a kompetencja kulturowa i komunikacja interkulturowa. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej; 15-26.
Zając, Jolanta (2012) „Kompetencje mediacyjne nauczyciela języków obcych w perspektywie interkulturowej”. Języki Obce w Szkole, 1; 14-21.
Zawadzka, Elżbieta (2004) Nauczyciele języków obcych w dobie przemian. Kraków: Impuls.