Półrocznik Językoznawczy Tertium/ Tertium Linguistic Journal

Vol 1, No 1 & 2 (2016)

Potoczność w tekstach prasowych

Maria Wojtak

Abstrakt

W artykule opartym na materiale z prasy wyspecjalizowanej autorka porusza następujące zagadnienia: dlaczego tak bardzo atrakcyjny jest dla dziennikarzy styl potoczny, jakie składniki i cechy tej odmiany traktowane są jako szczególnie użyteczne, jakie są skutki częstego użycia form potocznych dla procesów przeobrażania stylu publicystycznego i wybranych gatunków prasowych. Potoczność rozpatrywana na płaszczyźnie tekstu zyskuje na komunikacyjnej atrakcyjności dlatego, że pozwala nadawać wypowiedziom znamiona komunikatów skierowanych, nastawionych na kontakt z drugim człowiekiem, umożliwia ucieczkę od abstrakcji w stronę mówienia (czy raczej pisania) konkretnego, bliskiego codziennemu doświadczeniu, obrazowego i zaangażowanego. Dzięki stosownym zabiegom stylizacyjnym publicyści budują z odbiorcą wspólny świat i kształtują określoną wizję tego świata: (1) z punktu widzenia odbiorcy – z uwzględnieniem jego potocznych wyobrażeń i doświadczeń; (2) zgodnie z oczekiwaniami odbiorcy, a więc przystępnie, plastycznie i sugestywnie; (3) z (fingowanym) udziałem odbiorcy; (4) za pomocą środków językowych znanych odbiorcy (potocznych) lub środków wykreowanych przy użyciu technik stylizatorskich typowych dla wypowiedzi potocznych.

 

Bibliografia

Anusiewicz, Janusz (1992) „Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata”. [W:] Janusz Anusiewicz, Franciszek Nieckula (red.) Język a kultura, t. 5. Potoczność w języku i kulturze. Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze; 9–20.

Bartmiński, Jerzy (1992) „Styl potoczny”. [W:] Janusz Anusiewicz, Franciszek Nieckula (red.) Język a kultura, t. 5. Potoczność w języku i kulturze. Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze; 37–54.

Bartmiński, Jerzy (2001) „Styl potoczny”. [W:] Jerzy Bartmiński (red.) Współczesny język polski. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 115–134.

Dunaj Bogusław, Renata Przybylska, Kazimierz Sikora (1999) „Język na co dzień”. [W:] Walery Pisarek (red.) Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych UJ; 227–251.

Kajtoch, Wojciech (1999) „Odlotowe bez dwóch zdań! Kultura języka, stylu perswazji w czasopismach dla młodzieży”. Zeszyty Prasoznawcze 3-4; 79–101.

Kamińska-Szmaj, Irena (2001) Słowa na wolności. Wrocław: Wydawnictwo Europa.

Kita, Małgorzata (1993) „Perswazyjne użycie języka potocznego w kontakcie ogólnym”. [W:] Jacek Warchala, Aleksander Wilkoń (red.) Z problemów współczesnego języka polskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego; 33-41.

Lubaś Władysław (1983) „Istota potoczności”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego XL; 85–90.

Lubaś, Władysław (2000a) „Słownictwo potoczne w mediach”. [W:] Jerzy Bralczyk, Katarzyna Mosiołek-Kłosińska (red.) Język mediów masowych. Warszawa: Upowszechnianie Nauki – Oświata „UN-O”; 83–95.

Lubaś Władysław (2000b) „O powstającym słowniku potocyzmów”. Język Polski 3–4; 161–175.

Ożóg, Kazimierz (2001) Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów: Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza”.

Skawiński, Jacek (1992) „Polszczyzna potoczna w funkcji interdialektu”. [W:] Janusz Anusiewicz, Franciszek Nieckula (red.) Język a kultura, t. 5. Potoczność w języku i kulturze. Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze; 81–86.

Szczurek, Ewa (1995) „Styl publicystyczny”. [W:] Stanisław Gajda (red.) Przewodnik po stylistyce polskiej. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego; 363–396.

Wojtak Maria (1994) „Przyjacielsko, miło, zrozumiale, czyli o stylu poradnika”. [W:] Stanisław Gajda (red.) Kształcenie porozumiewania się. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego; 301–307.

Wojtak, Maria (2000a) „Wysoki współczynnik czadu, czyli o słownictwie w prasie specjalistycznej – na wybranych przykładach”. [W:] Jan Mazur (red.) Słownictwo współczesnej polszczyzny w okresie przemian. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; 117–130.

Wojtak, Maria (2000b) „O przemianach w języku mediów (prasa wyspecjalizowana)”. [W:] Grzegorz Szpila (red.) Język a komunikacja 1. Zbiór referatów z konferencji „Język trzeciego tysiąclecia”. Kraków 2-4 marca 2000. Kraków: Tertium; 235–244.

Wojtak, Maria (2001) „Felietonowe gry ze stereotypem, czyli portret Polaka kierowcy”. Prace Filologiczne 46; 649–653.

Wojtak, Maria (2002) „O doskonałości wypowiedzi publicystycznej na przykładzie felietonów Joanny Szczepkowskiej”, [w:] Agnieszka Maliszewska (red.) O doskonałości, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie; 377-392.