Półrocznik Językoznawczy Tertium/ Tertium Linguistic Journal

Vol 5, No 2 (2020)

Tłumaczenie antroponimów sztucznych na przykładzie francuskiego i angielskiego przekładu powieści „Pod Mocnym Aniołem” Jerzego Pilcha

Kinga Weronika Strzelecka

Abstrakt

Artykuł porusza problem tłumaczenia antroponimów sztucznych na przykładzie francuskiego i angielskiego przekładu powieści „Pod Mocnym Aniołem” Jerzego Pilcha. Celem pracy jest odpowiedź na pytanie w jaki sposób tłumaczone są nazwy własne osobowe, które z natury rzeczy nie posiadają swoich ekwiwalentów uznanych w językach docelowych oraz jakie techniki tłumaczenia przeważają w ich przekładzie. W tym celu autorka przeanalizowała techniki tłumaczenia zastosowane wobec antroponimów sztucznych w dwóch przekładach powieści i zbadała związek pomiędzy formą nazwy osobowej a wyborem tłumacza. W przekładzie tej kategorii nazw dominującą techniką okazało się być tłumaczenie syntagmatyczne; na 30 nazw własnych z tekstu oryginalnego przetłumaczonych w ten sposób zostało 18 antroponimów w języku francuskim i 19 w języku angielskim. Pozostałe zidentyfikowane techniki to kolejno: tłumaczenie syntagmatyczne z reprodukcją, reprodukcja, ekwiwalent funkcjonalny, pominięcie i dodanie. Nazwy bohaterów wykreowane przez pisarza są wymagające w tłumaczeniu, ponieważ tłumacz nie może oprzeć się na żadnym użytym wcześniej sposobie ich tłumaczenia i stanowią wyzwanie, zwłaszcza kiedy są silnie związane z kulturą języka docelowego.

 

Bibliografia

Pilch, Jerzy (2000) Pod Mocnym Aniołem. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Pilch, Jerzy (2003) Sous l’aile d’un ange. (tłum.) Laurence Dyèvre. Paris: Noir sur Blanc.

Pilch, Jerzy (2009) The Mighty Angel. (tłum.) Bill Johnston. Rochester: Open Letter.

Ballard, Michael (2001) Le nom propre en traduction. Paris: Ophrys.

Dąmbska-Prokop, Urszula (2010) Nowa encyklopedia przekładoznawstwa. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica.

Hejwowski, Krzysztof (2004) Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kleiber, Georges (2007) „Sur le rôle cognitif des noms propres”. Cahiers de Lexicologie, 91; 153–167.

Kosyl, Czesław (1992) Nazwy własne w prozie Jarosława Iwaszkiewicza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Kosyl, Czesław (1993) „Główne nurty nazewnictwa literackiego”. [W:] Maria Biolik (red.) Onomastyka literacka. Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej; 67–100.

Kosyl, Czesław (1993) „Nazwy osobowe”. [W:] Jerzy Bartmiński (red.) Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Wrocław: Wiedza o kulturze; 423–437.

Leroy, Sarah (2004) Le nom propre en français. Paris: Ophrys.

Łukasiewicz, Małgorzata (2017) Pięć razy o przekładzie. Kraków-Gdańsk: Karakter, Instytut Kultury Miejskiej.

Salich, Hanna (2012) „Problemy tłumaczeniowe związane z przekładem neologizmów autorskich. Wroniec Jacka Dukaja – analiza tekstu oryginału”. [W:] Roman Lewicki (red.) Przekład, język, kultura III. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; 49–60.

Święch, Jerzy (1997) „Przekład na warsztacie badacza literatury”. [W:] Przekład literacki. Teoria. Historia. Współczesność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 51–66.

Wronicz, Jadwiga (2010) Gwarowy Słownik Śląska Cieszyńskiego. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.

Zaleska, Zofia (2015) Przejęzyczenie. Rozmowy o przekładzie. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Notatki z rozmowy z Jerzym Pilchem, 17.11.2017.