Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono psychologiczne i prawnicze kryteria oceny wiarygodności zeznań świadków w kontekście pracy tłumacza w środowisku sądowym, w szczególności w odniesieniu do wierności tłumaczenia i ewentualnego wpływu transformacji na ocenę dowodu osobowego przez sąd. Pomimo znaczącego postępu technologii wykorzystywanych w kryminalistyce, zeznania nadal są istotną wskazówką dowodowo-wykrywczą i mają bezpośredni wpływ na orzeczenia sądów. Przesłuchanie jako czynność procesowa przeprowadzana zarówno w postępowaniach karnych, jak i cywilnych, jest złożonym aktem komunikacji interpersonalnej, w trakcie którego kształtowane jest subiektywne przekonanie sądu co do szczerości i prawdziwości zeznań, zaś obecność tłumacza jako pośrednika pomiędzy przesłuchującym a przesłuchiwanym dodatkowo czynność tę komplikuje. Określenie wartości zeznania zależy do wielu czynników, których tłumacz powinien być świadomy, podobnie jak doniosłości swej roli, jaką odgrywa, uczestnicząc w postępowaniu sądowym. W oparciu o dotychczasową wiedzę i przeprowadzone wywiady z polskimi tłumaczami przysięgłymi, sformułowano przesłanki do przeprowadzenia pogłębionych badań na temat wpływu strategii tłumacza na ocenę świadka i złożonych przez niego zeznań.
Bibliografia
Amado B. G., Arce R., Farina F., Vilarino M. (2016). Criteria-Based Content Analysis (CBCA) reality criteria in adults: A meta-analytic review. International Journal of Clinical and Health Psychology, http://www.elsevier.es/es-revista-international-journal-clinical-health-psychology-355-articulo-criteria-based-content-analysis-cbca-reality-S1697260016000041, pobrano 30 kwietnia 2016.
Berk-Seligson S. (1990). The Bilingual Courtroom. Court Interpreters in the Judicial Process. Chicago: University of Chicago Press.
Buchard M (2009), Ocena wiarygodności dowodu z przesłuchania poznawczego w procesie karnym, Acta Universitatis Wratislaviensis, Nr 3128, 175-180.
Gadomska-Radel A. (2010). Ocena wiarygodności zeznań dzieci, Prokuratura i Prawo 11, str. 77-95.
Gruza E. (2014). Kryteria oceny wiarygodności zeznań dzieci, Dziecko krzywdzone. Teoria, badania i praktyka, Vol. 13, str. 59-72.
Hale S.B. (2004). The discourse of court interpreting. Discourse practices of the law, the witness and the interpreter. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Hale S. (1997). The interpreter on trial: pragmatics in court interpreting: W: S.E. Carr, R.P. Roberts, A. Dufour, D. Steyn (red.), The Critical Link: Interpreters in the Community, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, str. 201 – 211.
Köhnken G., Schimossek E., Aschermann E., Höfera E. (1995). The Cognitive Interview and the Assessment of the Credibility of Adults’ Statements, Journal of Applied Psychology, Vol. 80, No 6, str. 671 – 684.
Liber K. (2017). Trafność diagnostyczna dodatkowych kryteriów ‘Criteria-Based Content Analysis’: W: B.W. Wojciechowski (red.), Zeznania i wyjaśnienia: badania nad oceną i psychologicznymi uwarunkowaniami. Warszawa: Difin (w druku).
Ludwin I. Świadek w procesie karnym. www.wspia.eu/file/21411/15-LUDWIN.pdfc Pobrano 15 lutego 2017.
Maciaszek P. (2013). Fałszywe wspomnienia: jak to się dzieje, że umysł pamięta coś, czego nie było, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria Nr 2 (86), str. 305-321.
Maciejski M. (2009). Psychologiczna analiza sposobów przesłuchania świadków i reguł oceny ich zeznań w praktyce sędziowskiej a stopień przypisywanej im wiarygodności. Niepublikowana praca doktorska: Uniwersytet Śląski.
Maciejski M. (2015). Reguły sędziowskiej oceny wiarygodności zeznań świadków: W: B.W. Wojciechowski (red.) Psychologiczne uwarunkowania i ocena wartości dowodowej zeznań. Warszawa: Difin, str.176-211.
Marten Z. (1990). Wstęp do psychologii sądowej. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Mason I., Stewart A. (2001). Interactional Pragmatics, Face and the Dialogue Interpreter: W: I. Mason (red.), Triadic Exchanges: Studies in Dialogue Interpreting. London/New York: Routledge.
Najder K. (1992). Wprowadzenie do teorii pamięci: W: M. Materska/ T. Tyszka (red.), Psychologia i poznanie. Warszawa: PWN, str. 126-160.
Niezgoda Z. (2007). Kryminalistyczne aspekty przesłuchania świadka, Prokuratura i Prawo 2, 2007, 76-86
Pieszko-Sroka A. (2011). Czy zeznania są wiarygodne? Poszukiwanie metody ich oceny i rola psychologa w tym procesie, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego nr 5, str. 44-54.
Płachta M. (1984). Wiarygodność zeznań świadka. Niektóre problemy logiczne, Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny Rok XLVI — zeszyt 2, str. 157-169.
Pöchhacker F. (2011). Quality assessment in conferencje and community interpreting, Meta XLVI 2, 410-415.
Stawiarski A. (2008). Czynniki wpływające na wiarygodność zeznań świadków – wybrane zagadnienia. http://katowice.szkolapolicji.gov.pl/wp-content/uploads/2010/08/czynniki_wplywajace_na_wiarygodnosc_zeznan_swiadkow.pdf Pobrane 15 października 2017.
Tryuk M (2006). Przekład ustny środowiskowy. Warszawa: PWN.
Vrij A. (2009). Wykrywanie kłamstw i oszukiwania. Psychologia kłamania i konsekwencje dla praktyki zawodowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wojciechowski B. W. (2016). Analiza i ocena zeznań świadków. Sopot: GWP.
Wojciechowski B.W. (2014). Psychologiczna analiza treści zeznań, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Psychologica, 18, str. 85-109.
