Abstract
Istotnym warunkiem dobrej komunikacji osób pochodzących z różnych krajów, regionów i kultur jest znajomość barier, które mogą zniekształcać przekaz, uniemożliwiając jego właściwą interpretację. Celem niniejszego tekstu jest odpowiedź na pytanie, na ile problem z prawidłowym zrozumieniem komunikatu wykracza poza kwestę znajomości języka nadawcy, obejmując inne aspekty komunikowania.. W celu uzyskania odpowiedzi na to pytanie przeanalizowano wyniki badań z różnych dziedzin, a przede wszystkim z zakresu migracji, komunikowania, językoznawstwa, psychologii i antropologii kulturowej. Pozwoliło to na przyjrzenie się przekazom werbalnym, parawerbalnym i niewerbalnym pod kątem różnic kulturowych oraz odmiennych doświadczeń, a następnie identyfikację głównych barier komunikacyjnych na każdym z badanych poziomów. Analiza potwierdziła, że w obszarze komunikowania werbalnego kluczowe znaczenie ma znajomość kulturowego kontekstu, czyli wiedza na temat danej kultury oraz jej symboli. Równie ważne jest unikanie pułapek w obszarze komunikowania pozawerbalnego – dotyczą one sposobu mówienia oraz różnic w zakresie gestów, mimiki, aparycji, innego postrzegania czasu i przestrzeni, a także znajomości norm oraz zwyczajów regulujących międzyludzkie interakcje. Wątki te omówione zostały szczegółowo w kolejnych fragmentach tekstu.
References
Alaaie, Iwona (2003) „Podróże w czasie i przestrzeni – dawny Tybet”. Pismo PG, 86 (1); 40–44. [pobrane z: https://pg.edu.pl/documents/1152961/1170301/cz4.pdf . Data ostatniego dostępu: 18.04.2022].
Brits, Karien, Aleksandra Cichocka (2009) „Zróżnicowanie przekazów niewerbalnych w społeczeństwie wielokulturowym – przykład Afryki Południowej”. [W:] Isański Jakub (red.) Komunikowanie międzykulturowe – szanse i wyzwania. Poznań: Wyd. Naukowe UAM; 41–59.
Chłopicki, Władysław, Jerzy Świątek (2001) Angielski w polskiej reklamie. Warszawa: PWN.
Gawarkiewicz, Roman (2020) „Polsko-, niemiecko- i rosyjskojęzyczny obraz innego i obcego. Analiza porównawcza pól asocjacyjnych”. Studia Rossica Posnaniensia, 45 (2); 147–161.
Gesteland, Richard R. (2000) Różnice kulturowe a zachowania w biznesie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giryn-Boudy, Maria (2021) „Różnice komunikacji niewerbalnej w Polsce i Chinach”. Gdańskie Studia Azji Wschodniej, 19; 84–96.
Głodowski, Włodzimierz (2001), Komunikowanie interpersonalne. Warszawa: Hansa Comunikation.
Golka, Marian (2016) „Komunikowanie międzykulturowe. Przypomnienie głównych tez”. Multicultural Studies, 1 (1); 41–52.
Gomez-Tutor, Claudia (1995) Bikulturelle Ehen in Deutschland. Frankfurt: IKO-Verl. f. Interkulturelle Kommunikation.
Halik, Teresa (2006) Migrancka społeczność Wietnamczyków w Polsce w świetle polityki państwa i ocen społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Hall Edward T. (1984) Poza kulturą. Warszawa: PWN.
Hall Edward T. (1987) Bezgłośny język. Warszawa: PIW.
Hall, Edward T. (1978) Ukryty wymiar. Warszawa: PIW.
Hebal-Jezierska, Milena (2019) „Komunikacja interkulturowa czesko-polska – zarys problematyki”. Prace Filologiczne, 74; 341–350.
Heringer, Hans Jürgen (2017) Interkulturelle Komunikation – Grundlagen und Konzepte. Tübingen/Bern: A. Francke Verlag.
Hiller, Gundula Gwenn i in. (2016) Leitfaden – Interkulturelle Kommunikation und Kompetenz, Deutsch-Französische Hochschule. https://www.dfh-ufa.org/app/uploads/2018/06/DFH_Leitfaden_deutsch_web1.pdf [data dostępu: 2.04.2022].
Hofstede, Geert i in. (2011) Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu. Warszawa: PWE.
Jaroszewska, Emilia (2003) Małżeństwa polsko-niemieckie w RFN. Warszawa: Aspra-JR.
Kubitsky, Jacek (2012) Psychologia migracji. Warszawa: Difin.
Liu, Meina (2016) „Verbal Communication Styles and Culture“. [W:] Oxford Research Encyclopedia – Communication. New York, Oxford: University Press USA; 1-16. https://www.studocu.com/en-us/document/graceland-university/human-relations-for-educators/acrefore-9780190228613-e-162/4848636 [ data dostępu: 2.09.2022]
Machut-Mendecka, Ewa (2016) „Mowa ciała: od jawnej do ukrytej”. [W:] Katarzyna Pachniak, Magdalena Nowaczek-Walczak (red.) Ciało w kulturze muzułmańskiej. Warszawa: Katedra Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego; 11–25.
Marek, Rafał (2015) „Zapożyczenia a konotacja wyrazu – analiza na podstawie wybranych germanizmów we współczesnej polszczyźnie”. [W:] Katarzyna Jachimowska, Barbara Kudra, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz (red.) Słowo we współczesnych dyskursach. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego; 405–410. http://dx.doi.org/10.18778/7969-107-4.35 [data dostępu: 13.04.2022]
Matsumoto, David, Linda Juang (2007) Psychologia międzykulturowa. Gdańsk: GWP.
Meyer, Erin (2018) Die Culture Map: Ihr Kompass für das internationale Business. Weinheim: Willey-VCH.
Migdał, Anna Maria (2020) „Postrzeganie czasu”. [W:] Obszary wrażliwe. Solvinc, Uniwersytet Johana Gutenberga w Moguncji; 31–33. http://solvinc.eu/wp-content/uploads/2021/01/Reader-on-Sensitive-Zones_PL.pdf [data dostępu: 12.03.2022]
Mikułowski-Pomorski, Jerzy (2003) Komunikacja międzykulturowa – wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
Morcinek-Abramczyk, Barbara (2013) „Adaptacja kodu pozawerbalnego w akwizycji języka polskiego jako obcego”. [W:] Wioletta Hajduk-Gawron, Agnieszka Madeja (red.) Adaptacje I. Język – Literatura – Sztuka. Katowice: Gnome; 383–397.
Müller-Jacquier, Bernd (2000) „Linguistic Awareness of Cultures – Grundlagen eines Trainingsmoduls”. [W:] Jürgen Bolten (red.) Studien zur internationalen Unternehmenskommunikation. Leipzig: Popp; 20–51.
Nowicka, Ewa, Aleksandra Winiarska (2010) „Polska w doświadczeniach długoletnich imigrantów”. [W:] Witold Klaus (red.) Sąsiedzi czy intruzi o dyskryminacji cudzoziemców w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej–Instytut Spraw Publicznych.
Patterson, Miles L. (2006) „The Evolution of Theories of Interactive Behavior“. [W:] Valerie Manusov & Miles L. Patterson (red.) The Sage Handbook of Nonverbal Communication. Newbury Park: Sage Publications; 21–39. https://doi.org/10.4135/9781412976152.n2 [data dostępu: 4.09.2022]
Resch, Katharina (2020) „Komunikacja”. [W:] Obszary wrażliwe. Solvinic, Uniwersytet Johana Gutenberga w Moguncji; 14–20. http://solvinc.eu/wp-content/uploads/2021/01/ Reader-on-Sensitive-Zones_PL.pdf [data dostępu: 12.03.2022].
Skulski, Przemysław (2008) „Uwarunkowania komunikacji werbalnej i niewerbalnej w marketingu międzynarodowym”. [W:] Andrzej Matysiak, Tadeusz Borys, Jan Lichtarski, Adam Nowick i in. (red.) Kultura jako wyzwanie i uwarunkowanie procesu komunikacji. Wrocław: Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu; 193–106.
Szopski, Marek (2005) Komunikowanie międzykulturowe. Warszawa: WSiP.
Trompenaars, Fons, Charles Hampden-Turner (2012) Siedem wymiarów kultury. Znaczenie różnic kulturowych z działalności gospodarczej. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Wierzbicka, Anna (2007) Słowa klucze. Różne języki – różne kultury. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wharton, Tim. (2009) Pragmatics and Non-Verbal Communication. Cambridge: Cambridge University. https://www.cambridge.org/core/books/pragmatics-and-nonverbal-communication/ 3CAF721DAF5B995575D22996CDC5B3E7 [data dostępu: 1.09.2022]
Wołowik, Wadim (1998), Język ciała międzynarodowy. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Zawrotna, Magdalena (2016) „Tabu ciała i seksualności w Egipcie. Analiza pragmatyczna nazw intymnych części ciała w dialekcie kairskim”. [W:] Katarzyna Pachniak, Magdalena Nowaczek-Walczak (red.) Ciało w kulturze muzułmańskiej. Warszawa: Katedra Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego; 25–35.
Żurek, Anna (2008) Grzeczność językowa w polszczyźnie cudzoziemców. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.